راهنمای جامع عیار طلا

شناخت عیار طلا و نحوه محاسبه قیمت

طلا یکی از مهم‌ترین فلزات گران‌بهایی است که هم جنبه زینتی دارد و هم یک ابزار سرمایه‌گذاری مهم به شمار می‌رود.

در میان مفاهیم کلیدی بازار طلا، «عیار» یا همان درصد خلوص طلا از مهم‌ترین مفاهیمی است که برای خریداران و سرمایه‌گذاران اهمیت زیادی دارد.

در این مقاله، به‌صورت جامع به بررسی مفهوم عیار و کاربرد طلا، تفاوت طلای ۱۸ و ۲۴ عیار، و نحوه محاسبه قیمت طلا می‌پردازیم.

عیار طلا چیست؟

«عیار» واحدی است که برای بیان میزان خلوص طلا در یک قطعه استفاده می‌شود.

به دلیل نرمی زیاد طلای خالص، در صنعت طلا و جواهرسازی معمولاً طلا را با فلزاتی مانند مس یا نقره ترکیب می‌کنند تا استحکام بیشتری داشته باشد.

بنابراین، عیار طلا نشان می‌دهد که چند درصد از یک آلیاژ واقعاً طلاست.

برای مثال، اگر بگوییم یک قطعه طلا ۱۸ عیار است، یعنی ۱۸ قسمت از ۲۴ قسمت آن طلا و ۶ قسمت دیگر فلزات دیگر است.

این یعنی خلوص آن ۷۵٪ است.

دو نوع متداول از سنجش عیار

1. عیار بر مبنای ۲۴: این روش بیشتر در ایران و کشورهای آسیایی رایج است.
   در این مدل، طلای خالص را ۲۴ عیار در نظر می‌گیرند.
2. عیار بر مبنای ۱۰۰۰: در این روش که در اروپا بیشتر کاربرد دارد، عیار ۱۰۰۰ به معنای طلای خالص است.
   مثلاً طلای ۱۸ عیار در این روش معادل ۷۵۰ می‌شود.

جدول مقایسه عیارهای رایج طلا

نوع طلا	عیار ۲۴ قسمتی	درصد خلوص	عیار بر اساس ۱۰۰۰	کاربرد
طلای خالص	۲۴	۱۰۰٪	۹۹۹ یا ۱۰۰۰	شمش، سرمایه‌گذاری
طلای زرد	۱۸	۷۵٪	۷۵۰	طلاهای زینتی و روزمره
طلای اقتصادی	۱۴	۵۸.۵٪	۵۸۵	بازار آمریکا
طلای ارزان‌تر	۹	۳۷.۵٪	۳۷۵	کشورهای اروپایی

تفاوت طلای ۱۸ و ۲۴ عیار

این تفاوت موارد زیر را شامل می شود:

طلای ۱۸ عیار

طلایی است که ۷۵٪ آن خالص است و ۲۵٪ آن از فلزات دیگر تشکیل شده.

این نوع طلا سخت‌تر، مقاوم‌تر و مناسب‌تر برای ساخت جواهرات روزمره است.

رنگ آن کمی تیره‌تر از طلای ۲۴ عیار است اما همچنان زیبا و درخشان است.

در ایران بیشتر طلاهایی که در طلافروشی‌ها می‌بینید، از نوع ۱۸ عیار هستند.

طلای ۲۴ عیار

طلای خالص و بسیار نرم است. ظاهر آن درخشان‌تر، اما در برابر فشار و ضربه حساس‌تر است.

به همین دلیل، این نوع طلا بیشتر برای ساخت شمش، سکه و ذخایر سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود.

برندهایی مثل پارسیس و زربد شمش‌هایی با عیار ۲۴ تولید می‌کنند که برای سرمایه‌گذاران گزینه‌ای قابل‌اعتماد به حساب می‌آید.

کاربرد طلای ۱۸ و ۲۴ عیار

• طلای ۱۸ عیار: مناسب برای انگشتر، دستبند، گردنبند، گوشواره و استفاده روزمره.
  چون مقاوم‌تر است، کمتر آسیب می‌بیند و تغییر رنگ نمی‌دهد.
• طلای ۲۴ عیار: مناسب برای سرمایه‌گذاری، ذخیره‌سازی، یا هدیه‌های ارزشمند.
  در ساخت سکه و شمش‌های طلای بانکی استفاده می‌شود.

فرمول محاسبه قیمت طلا

در بازار ایران، برای محاسبه قیمت روز طلا معمولاً از فرمول زیر استفاده می‌شود:

فرمول قیمت طلا:

قیمت طلا = (قیمت اونس جهانی × نرخ دلار × (عیار ÷ ۲۴)) ÷ ۴.۲۵

در این فرمول:

• قیمت اونس جهانی: بر حسب دلار
• نرخ دلار: قیمت روز دلار آزاد
• عیار: عددی بین ۱ تا ۲۴ (مثلاً برای طلای ۱۸، عدد ۱۸ را وارد می‌کنیم)
• عدد ۴.۲۵: ضریب تبدیل اونس به گرم طلا در بازار ایران

مثال واقعی از محاسبه

فرض کنید:

• قیمت جهانی طلا: ۱۹۰۰ دلار
• نرخ دلار: ۵۵۰۰۰ تومان
• عیار: ۱۸

فرمول را اجرا می‌کنیم:

(۱۹۰۰ × ۵۵۰۰۰ × ۰.۷۵) ÷ ۴.۲۵ ≈ ۱۸۴۴۰۰۰۰ تومان

این قیمت، معادل قیمت تقریبی هر گرم طلای ۱۸ عیار در بازار ایران است.

روش‌های تشخیص عیار طلا

در بازار سکه و طلا خوانپایه، اصالت و صحت عیار یک قطعه، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است به‌خصوص در زمان خرید طلاهای آب‌شده یا شمش.

در ادامه به ابزارها و روش‌های رایج برای تعیین عیار اشاره می‌کنیم:

سنگ محک

سنگ محک یکی از قدیمی‌ترین ابزارهای تشخیص عیار است.

قطعه طلا روی این سنگ کشیده شده و با استفاده از محلول‌های تیزاب مخصوص برای عیارهای مختلف، واکنش فلز بررسی می‌شود.

تیزابی که باعث ناپدید شدن خط شود، نشان می‌دهد عیار قطعه از آن محلول کمتر است.

تیزاب سلطانی

ترکیبی از اسید نیتریک و اسید کلریدریک است که می‌تواند طلا را در صورت عیار پایین حل کند.

استفاده از آن نیاز به تجربه دارد و عمدتاً در آزمایشگاه‌ها و طلافروشی‌های حرفه‌ای استفاده می‌شود.

دستگاه XRF

یکی از دقیق‌ترین ابزارهای دیجیتال برای سنجش عیار طلا است.

این دستگاه بدون آسیب به قطعه، خلوص را در چند ثانیه مشخص می‌کند.

بسیاری از برندهای معتبر شمش طلا از همین فناوری برای صدور گواهی استفاده می‌کنند.

بررسی مهر و علامت عیار

بر روی اکثر مصنوعات طلا، مهر حک‌شده‌ای از سوی کارخانه یا سازنده قرار دارد.

این مهر معمولاً شامل یک عدد (مثل طلای عیار ۷۵۰ برای عیار ۱۸) و گاهی حروف اختصاری برند است.

باید دقت داشت که این مهرها می‌توانند جعل شوند؛ پس همیشه کافی نیستند.

انواع طلا بر اساس فرم فیزیکی

در بازار ایران، طلا به شکل‌های مختلفی عرضه می‌شود که هر کدام ویژگی خاصی دارند:

طلای زینتی

طلاهایی با طراحی‌های مختلف که برای استفاده روزمره یا مناسبتی خریداری می‌شوند.

بیشتر آن‌ها ۱۸ عیار هستند. در این نوع طلا، دستمزد ساخت، اجرت و مالیات نقش مهمی در قیمت نهایی دارد.

طلای آب‌شده

طلاهای ذوب‌شده از جواهرات دست‌دوم یا ضایعات، که به‌صورت قالب‌های ساده ارائه می‌شوند.

عیار آن‌ها می‌تواند ۱۷.۵ تا ۱۸.۵ باشد.

گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاری کم‌هزینه است، اما نیاز به دستگاه یا آزمایش برای تأیید عیار دارد.

شمش طلا

طلای ۲۴ عیار و خالص که در قالب‌های دقیق و با گواهی اصالت عرضه می‌شود.

برندهایی مانند پارسیس، زربد، سیمرغ و خانه سکه ایران از جمله تولیدکنندگان معتبر شمش در ایران هستند.

شمش‌ها معمولاً با پلمپ امنیتی، شماره سریال، QR یا حتی NFC ارائه می‌شوند.

سکه طلا

سکه‌های طرح قدیم، امامی، نیم‌سکه و ربع‌سکه، بیشتر برای سرمایه‌گذاری هستند.

عیار اکثر سکه‌های بانک مرکزی ایران، ۲۲ عیار معادل ۹۱.۶٪ است.

تأثیر عیار بر قیمت نهایی طلا

یکی از سؤالات پرتکرار خریداران این است که چرا دو قطعه طلای هم‌وزن، قیمت‌های متفاوتی دارند؟

پاسخ اینجاست:

1. عیار بالاتر = خلوص بیشتر = قیمت بالاتر
2. طلای ۲۴ عیار نسبت به ۱۸ عیار، به دلیل محتوای طلا بیشتر، گران‌تر است.
3. طلای زینتی (۱۸ عیار) معمولاً اجرت ساخت دارد، در حالی‌که شمش یا طلای آب‌شده، صرفاً ارزش ذاتی دارند.
4. برند، پلمپ، گواهی، خدمات پس از فروش و حتی طراحی، می‌توانند روی قیمت نهایی تأثیر بگذارند.

نقش برند در اعتبار شمش و طلای سرمایه‌ای

برندهای تولیدکننده شمش، تأثیر زیادی بر اعتماد خریدار دارند.

شمش‌هایی که توسط برندهای شناخته‌شده تولید می‌شوند، در زمان فروش نیز راحت‌تر نقد می‌شوند.

برخی از برندهای قابل‌اعتماد در بازار ایران عبارتند از:

• پارسیس: شمش با پلمپ سوئیسی و گواهی معتبر
• زربد: قابلیت استعلام از طریق NFC
• خانه سکه ایران: برند باسابقه با طراحی کلاسیک
• سیمرغ: زیرمجموعه ایران شمش با بسته‌بندی خاص و مناسب هدیه

در بازار سرمایه‌گذاری، اصالت شمش بسیار مهم است و حتی تفاوت چند صدم گرم یا تقلب در پلمپ می‌تواند خسارت زیادی به خریدار وارد کند.

طلا برای استفاده یا سرمایه‌گذاری؟ مسیر خودت را انتخاب کن

اولین سؤال مهم برای هر خریدار طلا این است که: «من طلا را برای استفاده شخصی می‌خواهم یا برای سرمایه‌گذاری؟»

اگر برای استفاده شخصی می‌خری:

• طلاهای زینتی ۱۸ عیار بهترین گزینه هستند.
• طراحی‌های متنوع، مقاوم بودن در برابر شکستگی، و قابلیت استفاده روزمره از ویژگی‌های مهم این نوع طلاست.
• دقت داشته باش که اجرت ساخت و مالیات ارزش افزوده روی قیمت نهایی تأثیر می‌گذارد.

اگر برای سرمایه‌گذاری می‌خری:

• طلای ۲۴ عیار به شکل شمش، طلای آب‌شده یا سکه بهترین انتخاب هستند.
• در این نوع طلاها، بیشترین ارزش بر اساس وزن و خلوص سنجیده می‌شود، نه زیبایی یا طراحی.
• برند معتبر، پلمپ ایمن، و امکان استعلام اصالت از مهم‌ترین فاکتورها در سرمایه‌گذاری طلایی هستند.

طلای ۱۸ یا ۲۴؛ کدام برای سرمایه‌گذاری بهتر است؟

ویژگی	طلای ۱۸ عیار	طلای ۲۴ عیار
میزان خلوص	۷۵٪	۱۰۰٪
مناسب برای	استفاده روزمره	سرمایه‌گذاری و ذخیره‌سازی
استحکام	بالا (ترکیب با مس و نقره)	پایین (خیلی نرم و شکننده)
قابلیت فروش سریع	خوب	عالی
تأثیر طراحی	زیاد (زیورآلات)	کم (شمش، سکه، آب‌شده)
اجرت و مالیات	دارد	ندارد یا بسیار کم

پس اگر می‌خواهی طلا را نگه داری و با افزایش قیمت بفروشی، شمش طلا یا آب‌شده ۲۴ عیار گزینه منطقی‌تری است.

اگر هم دنبال زیبایی و استفاده روزانه هستی، طلای ۱۸ عیار انتخاب بهتری است.

نکات مهم قبل از خرید طلا با هر عیاری

۱. هدف خرید را مشخص کن: آیا قصد استفاده شخصی داری یا سرمایه‌گذاری؟ این انتخاب مسیر خرید را تغییر می‌دهد.
۲. از فروشگاه معتبر خرید کن: داشتن فاکتور رسمی، گارانتی و مجوز صنفی مهم است.
3. عیار واقعی را بررسی کن: اگر شمش یا آب‌شده می‌خری، حتماً از اصالت آن مطمئن شو (مخصوصاً با دستگاه XRF یا گواهی معتبر).
4. برندهای معتبر را ترجیح بده: برندهایی مانند پارسیس، زربد، سیمرغ یا خانه سکه ایران اعتبار و امنیت بیشتری در معامله دارند.
5. توجه به زمان خرید: در ایام پرنوسان یا مناسبت‌ها، قیمت‌ها هیجانی بالا می‌رود. در زمان ثبات، خرید هوشمندانه‌تر است.

سوالات متداول درباره عیار طلا

آیا طلای ۲۴ عیار برای ساخت زیورآلات مناسب است؟

خیر. به دلیل نرمی زیاد، طلای ۲۴ عیار برای استفاده روزمره مناسب نیست و ممکن است تغییر شکل دهد یا خم شود.

طلای ۱۸ عیار در مقایسه با ۲۴ چقدر ارزان‌تر است؟

طلای ۱۸ عیار حدود ۲۵٪ طلای خالص کمتری دارد، اما به دلیل داشتن اجرت و طراحی، ممکن است قیمت نهایی آن با طلای ۲۴ تفاوت زیادی نداشته باشد.

طلای آب‌شده بهتر است یا شمش؟

طلای آب‌شده ارزان‌تر و نقدشونده‌تر است، اما برای خرید آن باید حتماً تجربه و ابزار سنجش عیار داشته باشید. شمش امن‌تر است اما ممکن است کمی گران‌تر باشد.

آیا می‌توان به مهر حک‌شده روی طلا اعتماد کرد؟

در بیشتر موارد بله، اما همیشه کافی نیست. در صورت خرید طلا برای سرمایه‌گذاری، بررسی با دستگاه یا خرید از برند معتبر توصیه می‌شود.

آیا می‌توان طلای ۲۴ عیار را بدون مالیات خرید؟

معمولاً طلای سرمایه‌ای (شمش یا آب‌شده) بدون اجرت و مالیات عرضه می‌شود، اما در خرید از فروشگاه‌ها حتماً شرایط را از قبل جویا شوید.

جمع‌بندی نهایی

عیار طلا نه‌تنها یک عدد یا نشان ظاهری است، بلکه یکی از مهم‌ترین شاخص‌های تعیین‌کننده ارزش طلا به شمار می‌رود.

در بازار پرنوسان ایران، شناخت دقیق تفاوت میان طلای ۱۸ و ۲۴ عیار می‌تواند به شما در انتخابی آگاهانه کمک کند.

اگر هدف شما استفاده زینتی و زیبایی است، طلای ۱۸ عیار پاسخ‌گوی نیاز شماست.

اگر هم به‌دنبال حفظ ارزش پول، سرمایه‌گذاری بلندمدت و نقدشوندگی بالا هستید، شمش یا طلای ۲۴ عیار انتخاب حرفه‌ای‌هاست.

انتخاب شما، آینده مالی شما را می‌سازد.